Zapłata za transakcję na konto spoza wykazu podatników VAT, czyli tzw. białej listy, wiąże się z różnymi konsekwencjami, przede wszystkim z ryzykiem odpowiedzialności solidarnej za zaległości w VAT kontrahenta, który jest wystawcą faktury. Jest to obecnie generalna zasada, jednak przepisami obowiązującymi od 1 lipca 2020 r. wprowadzono od niej kilka wyjątków.
Zapłata za transakcję na konto spoza wykazu podatników VAT, czyli tzw. białej listy, wiąże się z różnymi konsekwencjami, przede wszystkim z ryzykiem odpowiedzialności solidarnej za zaległości w VAT kontrahenta, który jest wystawcą faktury. Jest to obecnie generalna zasada, jednak wprowadzono od niej kilka wyjątków.
Zasady wprowadzające odpowiedzialność przedsiębiorcy za nieodprowadzony VAT należny kontrahenta weszły w życie 1 stycznia 2020 r., przy czym po pół roku obowiązywania zostały zmienione. Odpowiedzialność taka nie powstaje w przypadku dokonania zapłaty z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP), przelania środków na rachunek cesyjny banku czy złożenia zawiadomienia ZAW-NR.
Dotychczas, gdy jednorazowa wartość transakcji przekraczała 15.000 zł, podatnik VAT będący nabywcą towaru bądź usługi, musiał liczyć się z odpowiedzialnością za zaległości podatkowe dostawcy zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny w części podatku VAT wynikającego z transakcji, jeżeli zapłata należności została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty w wykazie podatników VAT. Sposobem na ucieczkę od odpowiedzialności było zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności bądź złożenie zawiadomienia ZAW-NR do Urzędu Skarbowego. W związku z tymi przepisami powstawały kontrowersje w przypadku wpłat na rachunki wirtualne, rozrachunków z kontrahentami zagranicznymi czy też z przelewami na konta cesyjne banków.
Generalna zasada odpowiedzialności podatnika w podatku VAT jest jednak wyłączona w kilku przypadkach.
Nie ponosi się ryzyka odpowiedzialności w przypadku transakcji niespełniających kryteriów określonych w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przepis ten wskazuje na obowiązek dokonywania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego w przypadku gdy transakcja zawierana jest między przedsiębiorcami (B2B – bussiness to bussiness) i dodatkowo jej wartość przekracza 15.000 zł (lub równowartość tej kwoty).
Odpowiedzialności solidarnej można uniknąć również w przypadku transakcji, w odniesieniu do których zapłata została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (split payment), który polega na tym, że przy poleceniu przelewy część ceny odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek dostawcy, a kwota VAT odpowiadająca tej transakcji wpływa na rachunek VAT, będący subkontem rachunku bankowego dostawcy.
Transakcje z podmiotami zagranicznymi również nie są obarczone ryzykiem, gdyż regulując należność wynikającą z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, imprortu towarów bądź usług, dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę nie trzeba sprawdzać rachunku kontrahenta na tzw. białej liście VAT. Nie ma przy tym też znaczenia, czy podmiot zagraniczny ma konto w polskim banku ze względu na fakt zarejestrowania dla innych celów lub transakcji.
Zawiadomienie ZAW-NR
Kolejnym sposobem na uniknięcie odpowiedzialności solidarnej w podatku VAT, a także dodatkowo negatywnych skutków w podatkach dochodowych PIT bądź CIT, jest złożenie zawiadomienia ZAW-NR.
Zawiadomienie ZAW-NR(link) można złożyć elektronicznie za pośrednictwem Portalu Podatkowego, bądź tradycyjnie w formie pisemnej.
ZAW-NR polega na powiadomieniu Naczelnika Urzędu Skarbowego o dokonaniu zapłaty za transakcję na rachunek niewidniejący w dniu zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT. Wskazuje się w nim m.in. dane wystawcy faktury, numer rachunku bankowego na który został zlecony przelew, wartość należności i dzień zlecenia przelewu. Zawiadomienie to składa się obecnie do Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego dla podatnika dokonującego zapłaty. Wydłużeniu uległ także ustawowy termin złożenia takiego zawiadomienia – wynosi on obecnie 7 dni od dnia zlecenia przelewu. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego z powodu koronawirusa COVID-19 termin ten wynosi jednak 14 dni.
